Meme kanseri taraması: oturmuş bir pratik ama hala tartışmalı
Mamografi ile rutin meme kanseri taraması bir çok ülkede kullanılan bir yöntem olduğundan sağlam kanıtlara dayalı olarak yararlarının zararından fazla olduğunu varsayabiliriz. Nitekim, 2010 yılında Amerikalı bir halk sağlığı uzmanı hiçbir tarama testinin bu kadar dikkatli araştırılmadığını söylemiştir. Son 50 yıl içinde 10 randomize kontrollü çalışmada 600,000’den fazla kadın yer almış ve en az 10 yıl izlenmiştir. Aynı uzman, bu sıradışı, olağanüstü araştırma deneyimine rağmen mamografinin tıp dünyasında hala tartışma konusu olmasını bir ironi olarak nitelendirmiştir. [9]
Mamografi taraması neden bu kadar tartışmalı? Temel nedenlerden biri gerek tarama testini sunan gerekse hasta temsilcisi gruplar tarafından mantıklı bir yaklaşım olarak kadınlara ‘satılmış’ olmasıdır. Meme kanseri taraması hakkında kadınlara verilen bilgiler yararlarını öne çıkarmakta, zararlarını, sınırlarını ve sonuçlarını üstünkörü olarak sunulmaktadır. [10] Mamografi erken tanıya yardımcı olmakla birlikte, prostat kanserinde olduğu gibi bir insanın yaşamı boyunca sorun olmayacak kanserleri de teşhis etmektedir. Ek olarak yalancı pozitif sonuçlar da olabilmektedir.
Bu konuda en güvenilir kanıt, kadınların tarama yapıldığı ya da tarama yapılmadığı gruplara rasgele olarak dağıtıldığı klinik araştırmaların sistematik derlemelerinden gelebilir. Bu derlemelerin sonuçları ilginçtir. Şöyle ki, eğer 10 yıl boyunca 2000 kadın düzenli olarak taramaya tabi tutulduğu takdirde bir kadının meme kanserinden ölümünün engellendiğini yani bir kadının yarar göreceğini söyleyebiliriz. Buna karşılık 10 sağlıklı kadın sırf tarama nedeniyle ‘kanser hastası’ olacak ve gereksiz yere tedaviye maruz kalacaktır. Bu kadınlarda mamografi son derece yavaş büyüyen (ya da hiç büyümeyen) ve hiçbir zaman gerçek kansere dönüşmeyecek bazı kitleleri saptayıp kanser grubuna geçmeleine neden olmuştur. Bu sağlıklı kadınlar cerrahi girişimlere maruz kalarak kısmi ya da tamamen memeleri alınacak, sıklıkla radyoterapiye hatta bazen kemoterapiye maruz kalacaklardır. [11]
Ek olarak, tarama uygulanan her 2000 kadından 200ünde yanlış alarm (yalancı pozitif test) nedeniyle kanser olup olmadığı anlaşılana kadar gereksiz yere psikolojik baskı oluşacaktır. Ayrıca mamografi sıklıkla meme kanseri duyarlılığı artırma ve kendini muayene etme gibi zararı yararından fazla olduğu gösterilmiş yöntemlerle birlikte teşvik edilmektedir. [12]
Bir İngiliz halk sağlığı uzmanı mamografinin olası yararının oldukça küçük olduğunu belirtmiştir. Bu durumun iyi bilinmediğini ve bunun bir nedeninin mamografi hizmeti sunanların pozitif vurgulamanın taramaya uyma oranını artıracağı varsayımından hareket etmesinden kaynaklandığını ileri sürmüştür. 2010 yılında elde olan kanıt bazını değerlendirdiğinde ‘mamografi daha çok yaşlı kadınlarda yaşam kurtarıcı olabilmektedir ama zararları da vardır’ demiştir.
Zarardan kasıt fazladan tanı konması ve yalancı pozitiflerdir. Önemli olarak, tarama araştırmalarının sonuçlarının henüz duygusallıktan uzak bir şekilde incelenmediğini gözlemlemiştir. [13] Bu tarafsız değerlendirme beklene dursun kadınlar mamografi taramasına çağırılmaya devam etmektedir. En azından kendilerine, gerekirse aileleri ve doktorlarıyla birlikte, taramaya katılıp katılmama konusında karar verebilmeleri için dengeli bilgiler verilmelidir.
