Prostat kanseri taraması: Zararları kesin, yararları belirsiz

Prostat kanseri dünyada, erkeklerdeki en sık rastlanan kanser türü olup,14 iki ana tipi vardır. Bazı erkeklerde hastalık agresif, saldırgan bir seyir izler ve kanser hızla yayılarak yüksek oranda ölümle sonlanır. Daha çoklukla ise, yavaş ilerleyen ve yaşam boyunca herhangi bir tehlike oluşturmayan tarzdadır.

İdeal olarak, tarama testinden yavaş ilerleyen kanserlerden çok tehlikeli  kanserleri bulup tedaviye imkan tanıması beklenir. Bunun nedeni prostat kanseri tedavilerinin inkontinens (idrar tutamama) ve empotans gibi oldukça sıkıntı verici yan etkilerinin olmasıdır. Eğer kanser sorun yaratmayacak idiyse böyle bir sonuca katlanmak daha da zor olacaktır. [15]

Prostat kanserli erkeklerin çoğunda prostat-spesifik antijen (PSA) denilen maddenin kan değerleri yükselir. Ancak kanserli hastalarla kanseri olmayanları ayırdedecek kesin bir değer bulunmamakta [16] ve klinik olarak önemli kanser olgularının beşte birinde PSA değerleri normal olabilmektedir.

Ayrıca, adında spesifik olmasına karşın PSA hiç de spesifik değildir. Kanser olmayan prostat tümörleri, enfeksiyonlar ve bazı reçetesiz satılan ağrı kesiciler bile PSA değerlerini yükseltebilir. Yalnızca bu nedenlerle PSA testinin tarama testi olarak kulanılması sakıncalı olabilir.

Bütün bu sorunlarına karşın sağlıklı erkeklerde rutin PSA taraması gerek profesyonel gerekse hasta grupları ve de testi satan firmalar tarafından prostat kanseri taraması amacıyla teşvik edilmiş ve bir çok ülkede kullanıma girmiştir. PSA taraftarı lobi özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde sesini duyurmuş ve her yıl 30 milyon erkeğin PSA tarama testi almasını sağlamıştır.  Peki, prostat kanserinin PSA tarama testiyle erken tanısının yarar ve zararlarını konusundaki kanıtlar ne demektedir?

PSA taraması konusunda yüksek kaliteli kanıtlar ortaya çıkmıştır. 2010 yılında bununla ilgili çalışmaların sistematik derlemesi yapıldı. Bu sistematik derlemeye göre, PSA taraması beklendiği gibi prostat kanseri tanısını artırmakta ama gerek kanser nedeniyle gerekse tüm nedenlerden ölümler konusunda hiçbir etkisi olmamaktadır. [17]

Sonuç olarak PSA testi furyası sona eriyor mu? PSA’yı bulan Richard Ablin yıllardır bu sonucun gelmesini savunmaktadır. 2010 yılında yaptığı bir yorumda ’40 yıl önceki buluşumun bu kadar kar amaçlı bir halk sağlığı felaketine yol açacağını hayal bile etmemiştim. Tıp dünyası gerçekle yüzleşmeli ve uygunsuz PSA taramasına son vermelidir. Bunu yapabilirsek hem milyonlarca dolar tasarruf etmiş oluruz hem de milyonlarca erkeği gereksiz ve zararlı tedavilerden korumuş oluruz. En azından, test yapılmadan önce herkese testin sınırlılığı ve olası sonuçları bildirilmelidir. Bır grup uzmanın dediği gibi ‘erkekler testin onlara yaşamı tehdit edici kanser olup olmadığını söyleyemeyeceğini ama onları kaçınabilecekleri bir dolu teste ve tedaviye yol açacağını bilmelidirler.’ [18]

Print Friendly