Tek çalışma yeterli mi?

Basit bir cevap olarak ‘çoğunlukla hayır’. Çok nadiren adaletli bir tedavi karşılaştırması tedavi alternatifleri ile ilgili karar vermek için bir temel oluşturacak yeterli ve güvenilir kanıt verir. Ancak, bu bazen olur. Kalp krizi sırasında alınan aspirinin ölüm riskini azalttığı, diğeri akut travmatik beyin hasarı olan insanlara steroid verilmesinin ölümcül olduğunun açıklığa kavuşturulması; ve üçüncü olarak kafeinin erken doğan çocuklarda serebral palsiyi önlemek için bilinen tek ilaç olduğu  gibi nadir çalışmaları içerir.[1]

[ another making clear that giving steroids to people with acute traumatic brain injury is lethal (see below); and a third identifying caffeine as the only drug known to prevent cerebral palsy in children born prematurely.]

Fakat genellikle bu tek çalışma, aynı ya da benzer sorulara yönelen çeşitli karşılaştırmalardan biridir. Bu nedenle bireysel çalışmalardan elde edilen kanıtlar diğer benzer çalışmalardan elde edilen bulgular ile birlikte değerlendirilmelidir.

Tedavilerin adil değerlendirilmesinin öncülerinden biri olan İngiliz
istatistikçi Austin Bradford Hill, 1960’larda araştırma raporlarının
dört soruya cevap vermesi gerektiğini söyledi:
• Neden başladınız?
• Ne yaptınız?
• Ne buldunuz?
• Ve bu ne anlama geliyor?

Bu anahtar sorular bugün aynı derecede önemli, ama çok sık olarak ya yetersiz ele alınıyor ya da tamamen göz ardı ediliyor. Tedaviyle ilgili kararları ve gelecekteki araştırmaları etkileyeceği için son soruya verilen cevap – bu ne anlama geliyor?- özellikle önemlidir. Örneğin erken doğum yapması beklenen kadınlara verilen kısa, ucuz steroid tadavisini ele alalım.
1972 yılında rapor edilen bu tedavinin ilk değerlendirilmesinde, anneleri steroid alan bebeklerde ölüm oranının azaldığı gösterildi. Bir on yıl sonra birçok çalışma yapılmıştı, ama, her birinin sonuçları kafa karıştırıcıydı çünkü bunların hiçbiri daha önceki benzer çalışmaları sistematik olarak dikkate almamıştı. Eğer bu yapılsaydı ilaçların yararlı etkileri ile ilgili güçlü kanıtlar ortaya çıkardı. Aslında1989 yılına kadar bu yapılamadığı için çoğu kadın doğum uzmanları, ebeler, çocuk doktorları ve yenidoğan hemşireleri bu tedavinin ne kadar etkili olduğunu fark etmemişti. Sonuç olarak, on binlerce prematüre bebek zarar gördü ve gereksiz yere öldü. [2] ‘Ne anlama geliyor?’ sorusunu cevaplamak için tedavi değerlendirmelerinden çıkan tarafsız bilgilerin diğer benzer çalışmalardan elde edilen bilgilerle beraber yorumlanması gerekir. Yeni değerlendirme sonuçlarını daha önceki bilgilerin sistematik değerlendirmesinin ışığı altında yapmamak hem yararlı hem de zararlı tedavilerin anlaşılmasını geciktirebilir ve gereksiz araştırmalara yönlendirir.

Print Friendly
  • Ichalmers

    Merge the two paras above ‘Synthesizing information from research’